Sabah Gazetesi’nden Dilek Güngör’ün haberine göre, kara para soruşturması kapsamında Can Holding’den Ciner Holding’e uzanan süreç, iş dünyasında yıllardır konuşulan tartışmalı geçmişi yeniden gündeme taşıdı.
Çaycılıktan Enerji ve Medya İmparatorluğuna
Artvinli Turgay Ciner, lise yıllarında çay ocaklarında çıraklık yaparak iş hayatına başladı. Oto yedek parçacılığı ve Mercedes ithalatıyla ticarete atıldı. 1990’larda Rusya’dan televizyon ekipmanları getirip montaj işine girdi.
Kısa sürede enerji, madencilik ve medya sektörlerinde büyüyen Ciner, Park Holding çatısı altında Hopa Limanı’ndan Çayırhan Santrali’ne, Turban Kemer Marina’dan Orta Anadolu Linyit İşletmeleri’ne kadar birçok şirketi bünyesine kattı.
Susurluk Raporu ve Kaçakçılık Davaları
Ciner’in adı, Kutlu Savaş’ın Susurluk Raporunda da geçti. Kumarhaneler kralı Ömer Lütfü Topal’la bağlantıları olduğu, Havaş ihalesinde perde arkasında Topal’ın da bulunduğu iddia edildi. 1990’larda hakkında “teşekkül halinde kaçakçılık” suçlamasıyla davalar açıldı. Mercedes ithalatındaki usulsüzlük nedeniyle gözaltına alındı. Ancak her seferinde siyaset-bürokrasi-yargı üçgenindeki ilişkileri sayesinde dosyalar kapandı.
Özelleştirme İhalelerinde Öncelikli İsim
1990’ların ortasından itibaren özelleştirme ihalelerinde öncelikli isim haline gelen Ciner, İş Bankası’ndan Ceytaş İplik’i aldı, Mensucat Santral’i satın alarak Taç markasıyla yeniden yapılandırdı. Ardından Penyelüks’ü bünyesine kattı.
Dev Enerji ve Soda Külü Yatırımları
2000’lerden itibaren Ciner, enerji ve soda külü yatırımlarıyla büyüdü. Ankara Kazan’daki dünyanın en büyük soda külü tesislerini kurdu. Ancak bu yatırımların kontrolü zamanla İngiltere merkezli We Soda üzerinden Londra’ya taşındı.
-
We Soda: Eti Soda’nın %74’ü, Kazan Soda’nın %100’ü ve ABD’deki tesisleri çatısı altında topluyor.
-
Şirketler zincirleme şekilde İngiltere merkezli holdinglere bağlı; bu yapılanmanın mali sorumluluktan kaçmak amacıyla kurulduğu iddia ediliyor.
TMSF’ye Geçiş ve Yeni Tespitler
Soruşturma kapsamında Park Holding ve bağlı şirketlere el konuldu, yönetimler TMSF’ye devredildi. İlk tespitlere göre:
-
Ciner’in yaklaşık 10 yıldır yurtdışına 5 milyar dolardan fazla varlık kaçırdığı belirlendi.
-
Türkiye’deki bankalara 800 milyon dolar borcu bulunuyor.
-
Türkiye’deki şirketlerinin %90’ı içi boş durumda.
Soru İşaretleri
Şimdi en kritik soru, derinleşen soruşturmanın İngiltere merkezli şirketlere uzanıp uzanmayacağı…
